Cảnh quan chữa lành là gì? Lợi ích, mô hình và cách áp dụng tại nhà

Trong thập kỷ vừa qua và đặc biệt là giai đoạn hậu đại dịch, khái niệm về nhà ở tại Việt Nam đã trải qua một cuộc chuyển mình sâu sắc. Từ chỗ chỉ là nơi trú ngụ vật lý, vai trò bảo vệ sức khỏe và trị liệu tâm hồn của nhà ở ngày càng được chú trọng hơn. Các thảo luận không còn chỉ xoay quanh thẩm mỹ hay chi phí xây dựng, mà ngày càng tập trung vào các từ khóa: chữa lành, sống xanh và kết nối thiên nhiên.

Nội dung bài viết hôm nay sẽ cùng bạn khám phá sâu hơn về cảnh quan chữa lành, xu hướng thiết kế đang làm thay đổi tư duy về không gian sống, biến ngôi nhà thành nơi trị liệu cho cả thân, tâm và trí.

Giữa phố thị ồn ào, một góc sân vườn xanh mát chính là trạm sạc bình yên, biến ngôi nhà thành nơi trị liệu tâm hồn cho cả gia đình

Cảnh quan chữa lành là gì? Tác động đến không gian sống hiện đại

Chúng ta thường nghe đến khái niệm vườn chữa lành hay Therapeutic Landscapes. Hiểu một cách đơn giản, đây không chỉ là việc lấp đầy khoảng trống bằng cây xanh. Đó là nghệ thuật thiết kế cảnh quan có chủ đích, nhằm tạo ra sự tương tác tích cực giữa con người và thiên nhiên, từ đó hỗ trợ quá trình hồi phục sức khỏe và cân bằng cảm xúc. Trong kiến trúc nhà ở hiện đại, cảnh quan chữa lành có thể là:

• Một khu vườn thiền tĩnh lặng.

• Một góc ban công trồng đầy cây gia vị tỏa hương.

• Góc giếng trời với mảng xanh giúp kết nối các thành viên gia đình.

Cảnh quan chữa lành đôi khi chỉ là một góc tĩnh lặng để ta được đối thoại với thiên nhiên và tìm lại sự cân bằng

>>> Tìm hiểu 5 loại sỏi trang trí sân vườn phổ biến và cách chọn loại phù hợp nhất cho từng vị trí

Lợi ích của cảnh quan chữa lành với sức khỏe thể chất và tinh thần

Không phải ngẫu nhiên mà các khu nghỉ dưỡng hay bệnh viện hiện đại đều chú trọng mảng xanh. Dưới góc độ khoa học, thiên nhiên mang lại những tác động tích cực cho sức khỏe tinh thần như:

Lá chắn lọc khí và vitamin miễn dịch

Cây xanh được ví như lá phổi của ngôi nhà, giúp lọc bụi mịn, hấp thụ các khí độc hại thường có trong vật liệu xây dựng và cung cấp nguồn oxy tươi dồi dào. Đặc biệt, nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng cây cối tiết ra Phytoncides, một hợp chất kháng khuẩn tự nhiên. Khi chúng ta hít thở trong không gian này, cơ thể sẽ được kích thích sản sinh tế bào NK, giúp tăng cường hệ miễn dịch và khả năng chống lại bệnh tật.

Cây xanh giúp thanh lọc không khí và tăng cường miễn dịch (Nguồn ảnh: Nhà vườn 1500m2)

Khuyến khích lối sống vận động

Một khu vườn đẹp sẽ là động lực tuyệt vời để bạn rời khỏi ghế sofa. Việc chăm sóc cây cối, tưới nước hay đơn giản là đi dạo quanh vườn cũng là một hình thức vận động nhẹ nhàng, giúp xương khớp linh hoạt và cơ thể dẻo dai hơn.

Giảm stress và phục hồi sự tập trung

Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng não bộ của chúng ta dễ bị kiệt sức khi phải tập trung cao độ vào công việc và các thiết bị điện tử. Màu xanh lá cây và âm thanh tự nhiên như tiếng gió, tiếng nước, tiếng chim có khả năng giúp não bộ nghỉ ngơi, sạc pin nhanh chóng mà không cần nỗ lực. Chỉ cần 20 phút hòa mình vào thiên nhiên, nồng độ Cortisol trong cơ thể sẽ giảm đi đáng kể, nhường chỗ cho cảm giác thư thái, nhẹ nhàng.

Khi ngắm nhìn thiên nhiên, sự chú ý của não bộ được thả lỏng (Nguồn ảnh: Nhà của Gió)

Khơi dậy năng lượng tích cực và gắn kết gia đình

Màu sắc rực rỡ của hoa, hương thơm dịu nhẹ của thảo mộc có tác động mạnh mẽ đến hệ thần kinh, kích thích sản sinh hormone hạnh phúc. Hơn thế nữa, một khu vườn chữa lành là nơi lý tưởng để cả gia đình tụ họp, thay vì mỗi người một chiếc điện thoại, bố mẹ có thể cùng con cái trồng cây, ông bà ngồi uống trà ngắm hoa. Chính những khoảnh khắc kết nối giữa thiên nhiên ấy sẽ chữa lành những khoảng cách vô hình trong gia đình hiện đại.

Khu vườn là nơi khoảng cách thế hệ được xóa nhòa, nơi tiếng cười trẻ thơ và những câu chuyện gia đình làm yếu tố kết nối

Bí quyết mang khu vườn chữa lành vào ngôi nhà của bạn

Bạn không cần sở hữu một biệt thự rộng lớn hay ngân sách khổng lồ để tạo ra không gian chữa lành. Dù là một căn nhà phố khiêm tốn hay logia chung cư chỉ vài mét vuông, bạn hoàn toàn có thể kiến tạo một trạm sạc năng lượng nếu nắm vững các yếu tố cốt lõi sau đây:

Kích thích đa giác quan

Một sai lầm phổ biến là chúng ta thường chỉ thiết kế sân vườn để nhìn cho đẹp. Nhưng cảm xúc con người lại được nuôi dưỡng bởi cả 5 giác quan. Hãy biến khu vườn thành một bản giao hưởng sống động có thể kích thích:

• Thị giác: Ưu tiên các gam màu dịu mát như xanh lá, xanh dương, tím nhạt để làm dịu thần kinh. Tránh lạm dụng quá nhiều màu nóng rực rỡ gây rối mắt. Sự chuyển động của lá cây trong gió cũng là một liệu pháp thị giác giúp mắt thư giãn.

• Thính giác: Một chiếc chuông gió tre lanh canh, tiếng róc rách của đài phun nước nhỏ hay tiếng lá xào xạc sẽ tạo ra lớp tiếng ồn trắng tự nhiên, lấn át tiếng còi xe ồn ào của phố thị.

• Khứu giác: Thử trồng những loại cây chứa tinh dầu như hương thảo, bạc hà, oải hương hay nhài tây. Mùi hương thoang thoảng sau cơn mưa hay vào sáng sớm sẽ đánh thức năng lượng tích cực trong bạn.

• Xúc giác: Đó có thể là cảm giác mát lạnh của sàn đá, thô mộc của gỗ, sự mềm mại của thảm cỏ dưới bàn chân trần.

Bản nhạc trị liệu từ thiên nhiên giúp lấn át tiếng ồn đô thị và xoa dịu những căng thẳng thường nhật

>>> Bạn có biết Bí mật màu sắc trong kiến trúc: Giảm 70% lo âu, tăng 18% hiệu suất nhận thức

Đảm bảo tính riêng tư và an toàn

Trong tâm lý học môi trường, cảm giác an toàn là tiền đề của sự thư giãn. Bạn không thể thả lỏng hoàn toàn nếu cảm thấy mình đang bị người lạ quan sát. Hãy tạo ra sự bao bọc cho không gian thư giãn của bạn bằng các vách ngăn xanh như hàng rào cây bụi tầm cao, mành tre, tường đá hoặc giàn leo rủ xuống. Chúng không chỉ ngăn cách tiếng ồn, khói bụi mà còn tạo ra ranh giới tâm lý, biến góc vườn thành một ốc đảo bình yên tách biệt hẳn với thế giới xô bồ bên ngoài.

Đánh thức khứu giác bằng hương thơm dịu nhẹ của những chậu thảo mộc

Tạo lối đi và điểm dừng chân

Yếu tố Thủy như một tiểu cảnh bát nước thả hoa hay một hồ cá nhỏ luôn mang lại sinh khí cho khu vườn. Nước bốc hơi giúp điều hòa vi khí hậu, làm mát không khí vào những ngày hè oi bức. Quan trọng hơn, dòng chảy của nước tạo ra các vitamin cho không khí, giúp thanh lọc bụi bẩn và cân bằng trạng thái điện tích trong cơ thể, giảm mệt mỏi hiệu quả.

Khu vườn như một ốc đảo riêng tư tách biệt hẳn với xô bồ bên ngoài (Nguồn ảnh: Nhà Nhật cấp 4)

3 mô hình vườn chữa lành phù hợp nhà phố Việt

Mỗi người có một vết thương tâm lý khác nhau và ngôi nhà cũng có những hạn chế diện tích riêng. Không có công thức chung cho tất cả, nhưng dựa trên các nghiên cứu tâm lý học môi trường, bạn có thể tham khảo 3 mô hình tiêu biểu dưới đây để tìm ra liều thuốc phù hợp nhất cho gia đình mình:

The Sanctuary Garden (Mô hình vườn tĩnh)

Mô hình lấy cảm hứng từ triết lý Zen của Nhật Bản, đề cao sự tối giản là không gian dành cho những người hướng nội, những ai thường xuyên phải đối mặt với áp lực cao, cần một nơi chốn hoàn toàn tách biệt để trốn khỏi thế giới ồn ào.

• Nguyên tắc thiết kế: Sử dụng tông màu trầm, lạnh và đơn sắc. Hạn chế các loài hoa quá rực rỡ gây kích thích thị giác.

• Vật liệu chủ đạo: Đá cuội, sỏi, rêu và gỗ mộc.

• Yếu tố chữa lành: Một hồ nước đóng vai trò như một tấm gương phản chiếu.

Sanctuary Garden là nơi trú ẩn hoàn hảo cho những tâm hồn hướng nội tìm kiếm sự an yên

The Sensory Garden (Mô hình vườn giác quan)

Vườn giác quan là nơi dành cho những ai cảm thấy năng lượng bị trì trệ, trầm cảm nhẹ hoặc người cao tuổi cần sự kích thích về thần kinh. Khu vườn hoạt động như một liều doping tự nhiên, đánh thức mạnh mẽ cả 5 giác quan:

• Thị giác: Sử dụng các loài hoa có gam màu nóng như hoa dâm bụt, hoa giấy, hướng dương để kích thích sự hưng phấn và năng lượng tích cực.

• Khứu giác: Nên trồng xen kẽ các loại thảo mộc có tinh dầu mạnh như hương thảo, oải hương hay bạc hà dọc lối đi.

• Xúc giác: Đó có thể là những chiếc lá nhung mềm mại của cây tai thỏ, hay một lối đi rải sỏi tròn để massage lòng bàn chân.

• Thính giác: Tiếng chuông gió tre lanh canh hay tiếng lá tre xào xạc trong gió là những bản nhạc trị liệu tuyệt vời.

Sự bùng nổ màu sắc và hương thơm tại vườn giác quan

The Social Garden (Mô hình vườn kết nối)

Trong thời đại kỹ thuật số, các thành viên gia đình dù ở chung nhà nhưng lại sống trên mạng xã hội. Vườn kết nối được thiết kế để phá vỡ bức tường vô hình đó, biến sân vườn thành phòng khách thứ hai ngoài trời.

• Không gian mở: Ưu tiên những bãi cỏ rộng hoặc sàn gỗ phẳng để bố trí bàn trà, khu vực BBQ.

• Hoạt động chung: Thiết kế những luống rau vừa tầm tay hay giàn leo để bố mẹ và con cái có thể cùng nhau làm vườn. Cảm giác cùng nhau chăm sóc một mầm sống và chờ ngày hái quả là liệu pháp gắn kết gia đình hiệu quả nhất mà không một thiết bị điện tử nào thay thế được.

Biến sân vườn thành phòng khách thứ hai với không gian mở

Một không gian xanh không cần lớn, không cần cầu kỳ, nhưng cần đúng tinh thần – đó là sự chậm lại, kết nối và chữa lành. Trong thế giới đô thị ngày càng chật chội, việc tạo ra một góc vườn để hít thở, chạm vào thiên nhiên, lắng nghe bản thân chính là cách đầu tư bền vững cho sức khỏe và hạnh phúc gia đình.Xem thêm nhiều bài viết chuyên sâu khác tại chuyên mục Kho kiến thức.

>>> Khám phá 6 quy tắc vàng giúp phòng khách bừng sáng khi bài trí cây xanh theo chuẩn chuyên gia

Tổng hợp

Nếu bạn đang có nhu cầu thiết kế công trình, nội thất, hãy để lại lời nhắn trong box. Đội ngũ Happynest của chúng tôi sẽ liên hệ và hỗ trợ nhanh chóng.